Ryszard Zając

Rzeźbiarz, poeta, kompozytor - jest kojarzony z Jelenią Górą tak bardzo, że stał się niemal symbolem miasta i jego sztuki. Tu minęło jego dzieciństwo, burzliwe młodzieńcze lata i dojrzałość. I choć teraz mieszka w Forst w Brandenburgii, ciągle w rodzinne strony wraca. Urodził się w Jeleniej Górze w 1951 roku. Rzeźby uczył się u prof. Mariana Szymanika w latach 1965 - 1968, w cieplickiej Szkole Rzemiosł Artystycznych. 

Naukę przerwał w ramach protestu przeciw inwazji na Czechosłowację w 1968 roku. Podobnie potraktował naukę w Państwowej Szkole Muzycznej w Jeleniej Górze (1970 – 1973). Nie ukończył jej z powodu konfliktu z dyrekcją. Już wtedy, jako muzyk rockowy, grał w popularnych wówczas w mieście zespołach Czwarty Wymiar, Stado Yeti, Vega. Pisał też teksty w duchu hippisowskim. Anarchista, wywrotowiec, od końca lat 60. zaangażowany politycznie, prowokował antysystemowymi happeningami i dadaistycznymi instalacjami. 

W 1975 roku założył grupę twórczą “Synteza” działającą do 1980 roku. Monumentalne, drewniane rzeźby artystów grupy, częściowo o charakterze funkcjonalnym (ławki, stoły), stanęły na placach i ulicach Jeleniej Góry.   

Przełomowy w jego życiu był rok 1980. Artysta nazywa go metamorfozą. Proboszcz ewangelickiego kościółka Wang w Karpaczu, Jan Kozieł, zaproponował mu renowację dachu świątyni. Zaprzyjaźnili się. Dyskusje, modlitwy, rozpoznanie duchowego świata dały mu nowy impuls. Artysta dołączył do gminy ewangelickiej. W miejsce dadaizmu pojawiła się sztuka sakralna, w tekstach pisanych - nawiązania do Biblii, w muzyce - wątki religijne - w pieśniach pisanych i komponowanych dla, założonej przez siebie w 1984 roku, grupy „Wang”.

Od 1985 roku datuje się jego działalność wystawiennicza. W Niemczech, Norwegii, Holandii, Szwecji, Belgii, Czechach, a także w wielu miastach w Polsce pokazał wystawy indywidualne, w których skrystalizowała się jego wizja sztuki. Ryszard Zając jest laureatem złotego medalu na Ogólnopolskiej Ekumenicznej Wystawie Sztuki Sakralnej „Ars Pro Fide” we Wrocławiu (1997), Nagrody Ministra Kultury i Sztuki na Międzynarodowej Wystawie Zabawkarskiej w Kielcach (1998). W 2009 roku w Bielsku Białej otrzymał nagrodę im. Leopolda Otto za całokształt twórczości, a wystawę z okazji 40-lecia pracy twórczej zorganizowało rok wcześniej Muzeum Karkonoskie w Jeleniej Górze.  Artysta jest też zwycięzcą konkursu „Jedna Droga - Trzy Nagrody” w 2014 roku i twórcą rzeźbiarskich bram i tablic na trasie „Via Sacra” w Karpaczu (2010-1013). Jest też autorem nieco starszych, powstałych w 1987 roku, „Organów Karkonoskich”, przy drodze do „Skalnego” w Karpaczu. Od 1999 roku należy do Związku Polskich Artystów Plastyków.  

Od 2007 roku mieszka i tworzy w Forst, w Niemczech. Wraz z żoną, muzą i przyjaciółką Natalią Hain organizuje indywidualne wystawy swojej sztuki w galeriach i kościołach Brandenburgii. Ciągle jednak wraca do rodzinnego miasta, czego dowodem są liczne ekspozycje jego rzeźb w instytucjach kultury regionu jeleniogórskiego. Zaś o jego, niegasnącej wśród mieszkańców miasta, popularności świadczy fakt, że został jednym z laureatów nagrody kulturalnej Nowin Jeleniogórskich w bieżącym 2018 roku. I to zdobył najważniejszą - „Wytrych 2018” - nagrodę do serc publiczności. W tymże roku artysta obchodzi pięćdziesięciolecie twórczości.